Những đêm trắng ở Saint Petersburg đó là khoảng thời gian mặt trời có mặt trên bầu trời lâu nhất trong năm, và đêm chỉ là một ranh giới rất mong manh, mơ hồ giữa hai khoảng khắc hoàng hôn và bình minh đan xen vào nhau.

Đêm trắng không phải là một hiện tượng hiếm có của thiên nhiên vì theo lời hẹn ước năm nào cũng đến. Đêm trắng kéo dài trong một thời gian khoảng gần hai tháng mùa hè. Đêm trắng không phải chỉ có ở Saint Petersburg, nước Nga mà ở nhiều thành phố Bắc Âu khác như Helsinki, Phần Lan (Finland) hay Stockholm, Thụy điển (Sweden), người ta cũng có thể chiêm ngưỡng những đêm trắng mờ ảo, chập chờn, mơ hồ giữa ngày và đêm.

Nhưng nói tới đêm trắng là người ta thường chỉ nhắc đến những đêm trắng ở thành phố Saint Petersburg. Và năm nào cũng vậy vào khoảng thời gian có đêm trắng, hàng triệu triệu du khách từ khắp nơi lại tìm về đây để chiêm ngưỡng, để mơ mộng, để thả hồn vào cõi mây trời, sông nước trữ tình. Đêm trắng ở Saint Petersburg quyến rũ nhờ vào vị trí đặc biệt của dòng sông Neva và nhiều con sông nhỏ chảy qua thành phố tạo nên một khung cảnh nên thơ, lãng mạn và bàng bạc.

Đêm trắng ở Saint Petersburg thật “gợi cảm” với hình ảnh những cây cầu mở trên sông Neva sừng sững trong ánh sáng chập chờn của hoàng hôn vào lúc từ 1-2 giờ sáng. Nhưng có lẽ đêm trắng ở Saint Petersburg đặc biệt và đáng nhớ ở chỗ nó rất có hồn. Dường như đêm ở đây có một đời sống riêng, một tâm tư riêng và một khoảng khắc riêng.

Nhắc tới Những Đêm Trắng ở Saint Petersburg thì không thể không tới Dostoevsky, một cây đại thụ trong văn học Nga thế kỷ thứ 19, đã viết rất nhiều về cuộc sống của Saint Petersburg, về những đêm trắng ở đây. Đáng kể nhất là cuốn tiểu thuyết “Năm đêm trắng” ông viết riêng về những đêm trắng ở thành phố này.

Năm đêm trắng là một trong những cuốn tiểu thuyết đầu tay của nhà văn. Ông cho công bố vào năm 1848, khi mới 27 tuổi. Đây là thời kỳ Dostoevsky còn chưa bị bắt, chưa bị đi đầy và chưa bị nỗi kinh hoàng vì chết hụt đầy đọa. Giọng văn của ông còn hết sức ngọt ngào, những nhân vật của ông hết sức mơ mộng, còn cuộc sống trong chuyện hết sức thanh bình, yên ả. Nhưng đó cũng chính là cái không gian hết sức đặc biệt của những đêm trắng. Cái không gian đã được Dostoevsky mô tả là thật kỳ diệu, không gian mà người ta chỉ có thể cảm nhận được khi còn trẻ, khi còn đầy mơ mộng và chờ đợi.

Trong “Năm đêm trắng”, người đọc chỉ gặp hai nhân vật, một người đàn ông 26 tuổi, không biết ông tên là gì, ông tự gọi mình là một người mơ mộng. Người mơ mộng là một công chức bình thường, như bao người khác, ông có công việc, có nhà ở, nhưng cũng là không có gì hết, không người san sẻ, không bạn đồng hành, chỉ có những giấc mơ.

Và người thứ 2 là cô gái Nachenka bé bỏng, dễ thương. Tuy cô không gọi mình là một người mơ mộng, nhưng cô còn mộng mơ hơn cả người mơ mộng nữa. Cô mồ côi từ nhỏ, sống với một người bà mù lòa, suốt ngày phải ngồi bên cạnh bà, không hề được tiếp xúc với ai, đi đâu chơi. Thế giới của cô là một thế giới những ước mơ xen lẫn với những câu chuyện cổ tích của bà kể lại.

Họ gặp nhau trong 5 đêm mùa hè thật đặc biệt, như một sắp xếp của định mệnh. Cả hai được thoát ra khỏi thế giới cô độc của mỗi người. Được chia sẻ, được thương yêu, được hiểu rằng cuộc đời thật là thú vị và hạnh phúc. Và rồi họ mãi mãi chia tay. Nachenka gặp lại vị hôn phu của mình vào đêm trắng thứ 5. Cô không còn ra bờ sông ngóng chờ và trò chuyện với người mơ mộng nữa. Mỗi người lại trở về với đời sống bình thường, những công việc quen thuộc. Chỉ có điều, giờ đây họ đã không còn là những kẻ bất hạnh nữa, họ có những kỷ niệm thật đẹp về năm đêm trắng để hồi tưởng, để nhớ lại suốt đời. Và như người mơ mộng đã thốt lên, năm đêm trắng thoáng qua như một phút giây hạnh phúc tuyệt vời, và dù chỉ là một phút giây, thì nó cũng đủ cho tất cả đời người.

Năm đêm trắng của Dostoyevsky là câu chuyện tình trong sáng mà đứa trẻ lớn lên nào ở Nga cũng từng đọc qua, từng say mê, và những đêm trắng ở Saint Petersburg không chỉ là chuyện của mặt trời và sóng nước, nó đã trở thành những kỷ niệm thật khó quên của biết bao nhiêu thế hệ, trở thành biểu tượng của những câu chuyện về tình yêu, tình bạn chẳng thể nào phai.

Thực hiện bởi
nhóm Biên tập viên Gác Sách:
Mai – Fuju – Tiểu Bảo Bình
(Tìm - Chỉnh sửa - Đăng)​